Discurso de ingreso de Carmen Figueira Triñanes

DISCURSO DE INGRESO DE CARMEN FIGUEIRA TRIÑANES COMO MIEMBRO DE NÚMERO DE LA ACADEMIA GALEGA DE GASTRONOMÍA

Bos días,
Hoxe reunímonos para ensalzar a riqueza cultural, gastronómica e culinaria galega.

Unha cultura rica en historia, que foi evolucionando ó longo dos séculos, gracias á grande calidade dos produtos autóctonos, xa sexan carnes, peixes, verduras ou o que se recoñece a nivel internacional como o mellor marisco do mundo.

Ó longo da historia, podemos atopar importantes personaxes de tódolos ámbitos, facendo pequenos ou grandes aportes no mundo cultural, culinario e gastronómico. Un destes personaxes, é a quen teño o honor de adicar a xornada de hoxe, e propoñer unha cadeira pola súa labor en defensa de Galicia, a súa cultura, gastronomía e a súa xente.

Escollín este personaxe, pola cercanía xa que o meu pai naceu perto da sua casa, foi contemporáneo de meus bisavós e meus avós chegaron a coñecelo, compartindo con meu avó Ramón, o pobo e o mar. E con outro, Xosé, o amor pola cultura e a capacidade polifacética ainda que en campos diferentes.

Trátase de Alfonso Daniel Manuel Rodríguez Castelao, nado na vila mariñeira de Rianxo, o 29 de Xaneiro de 1886. Gañou a súa fama e prestixio na escritura (tanto na narrativa coma no ensaio ou como dramaturgo), en pintura (en técnicas como aguada, óleo, tinta sobre papel, carboncillo e lápis) e na caricatura en tono humorístico, pero sempre cun transfondo político-social.

Tivo ocupacións non tan coñecidas, coma a ensinanza, a medicina, a música, actor, e un largo etc… Pero tamén, e como bo rianxeiro, estivo moi unido ó mar e os seus produtos.

Emigrou á Arxentina sendo moi neno, onde xa seu pai montou unha pulpería, e cultivou unha das súas moitas paixóns, a música. Aprendendo o folclore gaucho, e a tocar varios instrumentos entre eles a guitarra.

Anos máis tarde, retornou xunto coa súa familia á vila de Rianxo, onde cursou o bachiller de Artes, para posteriormente estudar a carreira de medicina. Foi durante esa época de estudante, onde ademáis de facerse membro da tuna estudiantil, acrecentou o seu interese polo dibuxo, a pintura e en especial a caricatura. Foi tamen actor de farsas no noroeste de España e Portugal o que propicia que coñeza a outro grande escritor Eduardo Blanco Amor, como espectador nesas representacións.

Veciño de Rafael Dieste, outro destacado escritor de Rianxo e amigo do seu irman, tivo relación de amizade con grandes personaxes da cultura de Galicia, tamén de outras provincias e países, tertulianos de cafés e casas de comidas, como era habitual neses tempos.

Faise practicante no Hospital Provincial de Santiago, compaxinando o seu traballo coas súas aficións. Exerceu a
medicina en Rianxo, traballo que abandonou para seguir as suás paixóns artísticas. Inda que en 1918, con motivo da epidemia coñecida como gripe española, retornou á vila a axudar os seus paisanos.

Segue facendo a o longo da sua vida, exposicións, conferencias, debuxos, cadros, muráis e portadas de libros. Entre elas, a primeira portada de La Casa de la Troya de Pérez Lugin, libro que eu recomendó. Creou diversas obras escritas importantes como a obra de teatro “Os vellos non deben namorarse”, en narrativa: “Cousas”, “Retrincos”, “Un ollo de vidro” e “Memorias dun esqueleto”, e estudos como “As Cruces de Pedra na Galiza”.

Pero lonxe de quedarse ahí, e aquí veredes o máis abraiante deste personaxe, non só cultivaba a súa faceta artística, senón que… e non me preguntedes cómo, posto que se trata dun dos autores máis prolíferos da historia galega, tiña tempo para adicar as políticas sociais e democráticas do país, sendo un dos pais do primeiro Estatuto de Galicia.

Un grande defensor do que consideraba inxustizas, onde defendía os mestres por o seu baixo salario, e tamen os alumnos por considerar que a ensinanza debía ser dada en outros termos, o sacrificio dos mariñeiros e labregos, as veces infructuoso xa sexa polo clima ou por outros motivos, empoderaba as mulleres por a sua dedicación á familia e por os sufrimentos polos que debían pasar en un pobo empobrecido e emigrante. E ata tivo un recoñecemento honorario pola súa defensa da xente de cor en EEUU.

Por diversos motivos, viaxou ó longo da su vida por diferentes comunidades, países e continentes, onde tivo oportunidade de desfrutar de diversas culturas e gastronomías que non fixeron outra cousa que acrecentar a morriña e saudade do seu Rianxo natal, ata facerlle lembrar, como dixo nalgunha ocasión, aquel anaquiño de pan de millo que levaba no bolsillo cando de rapaz iba a escola, o cocido galego cas suas viandas da terra ou as típicas sardiñas tan coñecidas no seu pobo.

E non é para menos, a gastronomía galega ten unha gran tradición con miles de anos de historia, con aportes de todas as culturas que se asentaron nun ou noutro momento na nosa comunidade. Enriquecendo e ampliando entre todos as nosas receitas. Temos en herdanza, un dos calendarios más amplos de España, en canto a festas gastronómicas se refire.

Festas, que lonxe de perder forza, suman cada ano novos participantes dispostos a degustar os grandes produtos que nos ofrece Galiza. E aínda que son recoñecidas a festas onde se ensalzan os pementos, o caldo,o raxo, o cocido ou ata o xamón…As que máis atraen son aquelas onde os mariscos son o prato a degustar, principalmente atopámolas na nosa Ría de Arousa, tan rica en peixes e mariscos. Polbo, percebes, ameixas, ostras, berberechos, nécoras… e unha das nosas riquezas o mexilón, nutricionalmente saudable e recomendado. Cun valor alimentario que non ten ningún outro produto.Posúe ácidos graxos fundamentais, aminoácidos, Omega 3, e fitoesteroles… Betaínas, proteínas e Vitaminas do grupo B. Posúe un largo etcétera de propiedades que convirten este marisco nun dos súperalimentos, tan nomeados hoxe en día. E por suposto, apuntar que persoalmente prefiro comer un bo prato demexilóns e non 1 kg de chía, quinoa ou tofu.

Xa para rematar, disculparme polo longo do discurso, non foi idea miña… Espero que, polo menos, se fixera amena interesante, e agradecer a oportunidade que se me brinda nesta academia para apoiar a nosa cultura e gastronomía.

Moitas Gracias